XXVIII Seminarium PAES/PATE cz.2
22 październik 2022, platforma zoom i biblioteka na Greenpoincie
Matthew Spellberg przedstawił prezentację „Lingít Ḵusteeyí, Lingít yoo X̱ʼatángi, Lingít Shkalneegí: Tlingit Culture, Language, and Story”
Dr. Matthew Moscicki Spellberg jest dziekanem w Outer Coast College w Sitka na Alasce. Studiował na Harwardzie, doktorat zrobił w Princeton z dziedziny literatury porównawczej. Jest autorem wielu esejów o literaturze i sztuce Tlingitów, o filozofii percepcji, o europejskiej powieści. Jest współzałożycielem Harwardzkiego seminarium poświeconego tubylczym kulturom Ameryki. Uczył w więzieniach w New Jersey w ramach programu Princeton University Prison Teaching Initiative. Jego zainteresowania to kulturowa historia śnienia i snu, literatura ustna i mitologia narodów Północnego Zachodu Ameryki Północnej.
Prezentacja była wprowadzeniem do kultury tlingickiej i języka tlingickiego. Naród Tlingitów zamieszkuje południowe, wyspiarskie wybrzeże Alaski. Miasto Sitka, gdzie mieszka obecnie Matthew, znajduje się na jednej z wysp u wybrzeża Alaski w centrum terytorium Tlingitów. Narody tego rejonu, w tym właśnie Tlingici utrzymują się głównie z rybołówstwa. Znana powszechnie jest ich niezwykła, sformalizowana rzeźba polichromowana, szczególnie maski i tak zwane słupy totemowe rzeźbione z cedrowego drzewa. Nazwa słupy totemowe, przylgnęła do tych ogromnych kolumnowych rzeźb wyrażających i ilustrujących tożsamość klanu i jego historię, choć z klasycznym totemizmem nie maja one wiele wspólnego. Ludy północnozachodniego wybrzeża, w tym Tlingici wyróżniają się łatwo rozpoznawalnym charakterystycznym stylem zdobnictwa, pełnym symetrii, stylizowanych owalnych form z często spotykanym motywem oczu. Cechą charakterystyczną ich kultury jest potlacz, uroczysta uczta połączona z rozdawaniem darów, która w okresie od końca XIX wieku do lat 50tych XX wieku była zakazana
Autor przedstawił krótką charakterystykę języka tlingickiego, który jest odrębnym językiem w rodzinie Na-Dene. Język tlingicki ma skomplikowaną gramatykę (polisyntetyczny i inkorporacyjny) i używa wielu dźwięków, których nie słyszy się w innych językach. Podkreślił jego niezwykłą poetycką metaforyczność i zaprezentował przykłady kilku tekstów tradycyjnych. Między innymi fragmenty tradycyjnej opowieści o powstaniu na świecie komarów. Była to opowieść często przytaczana przez Roberta Zuboffa (Shaadoaax’) (1893-1974), który przekazał światu wiele tradycyjnych opowieści tlingickich.
Język tlingicki jest językiem poważnie zagrożonym, mówi nim ledwie kilkaset osób.
Outer Coast College w swym programie edukacyjnym oferuje lekcje języka tlingickiego oraz praktyczne zajęcia o tradycyjnej kulturze tlingickiej.
Izabela Wagner mówiła na ważny i niezwykle aktualny temat „Uchodźcy w Europie - o zanikaniu terminu i zakrywaniu zjawiska. (Włochy, Francja, Polska)”
Dr hab. Izabela Wagner wykłada socjologię w Collegium Civitas w Warszawie, a także jest zatrudniona przez Institut Convergences Migration przy College de France w Paryżu. Jest autorką “Producing Excellence. Making of a Virtuoso” (Rutgers UP, 2015); “Becoming Transnational Professional. Kariery i mobilność polskich elit naukowych” (Scholar, 2011) i „Bauman. A Biography” (Polity, 2020) w Polsce wydanej rok później przez wydawnictwo Czarna Owca. Autorka wielu artykułów naukowych a także popularno-naukowych.
Izabela Wagner ma duże doświadczenie w pracy z migrantami i uchodźcami. Pracowała jako woluntariuszka i badaczka w obozie dla uchodźców na Sardynii, pozostaje w bliskim kontakcie z grupą Badaczki i Badacze na Granicy, międzyuczelnianą siecią badaczy dokumentujących kryzys humanitarny, uchodźczy na granicy polsko-białoruskiej. Jej wykład inspirowany tymi doświadczeniami był refleksją na temat zmieniającego się znaczenia, stosowania, używania w różnych kontekstach terminów „uchodźca” (refugee) oraz „migrant” (migrant). Na podstawie obserwacji dyskursu publicznego, prasy i publikacji naukowych pokazała proces zamiany terminu „uchodźca”, którego zastosowanie wymaga, zgodnie z prawem, konkretnych działań pomocowych z strony przyjmującego kraju, na rzecz coraz powszechniej używanego i niezobowiązującego władze do działania terminu „migrant”. Przedstawiła długą historię użycia tych słów, na przykład pierwszymi uchodźcami byli francuscy Hugenoci w 1540 roku uciekający z Francji przed prześladowaniami religijnymi. Wykorzystywanie języka i terminologii do celów politycznych nie jest niczym nowym. Nazwy grup ludzkich, określenia statusu zmieniają znaczenie razem ze zmianami władz politycznych, ich orientacji i celów.
Mottem wykładu był cytat z Alberta Camusa „Źle nazywać rzeczy to powiększać nieszczęścia świata”. Słowa bowiem mają ogromne znaczenie dla podtrzymania, zachwiania czy eliminacji pożądanych czy też oczekiwanych postaw. Nazwanie uchodźców, ludzi szukających azylu, „migrantami” jest wyrazem decyzji i woli politycznej władz majacej na celu odmówienie im pomocy. Niewątpliwie pomaga władzom w tym panująca w nauce niejasność terminologiczna.
Anna Fiń przedstawiła swój projekt badawczy zatytułowany „Fotografia migracyjna: jej rola w badaniach procesów migracyjnych oraz polskiej diaspory. Założenia projektu badawczego i relacje z początkowego etapu badań”
Dr. Anna Fiń jest adiunktem w Katedrze Socjologii Kultury, Instytutu Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Zajmuje się głównie procesami współczesnej migracji transatlantyckiej, ze szczególnym uwzględnieniem najnowszej polskiej imigracji w USA, relacjami pomiędzy grupami imigranckimi, a także procesami tworzenia się i przekształcenia imigranckich dzielnic. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej, The Shevchenko Scientific Society in America, Uniwersytetu w Würzburgu, Fundacji Lanckorońskich oraz Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta. Obecnie przebywa jako Visiting Scholar w Graduate Center CUNY, gdzie w ramach stypendium Fulbrighta realizuje projekt badawczy dotyczący rozwoju fotografii migracyjnej oraz jej znaczenia dla badania procesów migracyjnych.
W swej prezentacji Anna Fiń rozważała znaczenie i rolę fotografii migracyjnej w badaniach warunków życia migrantów na przykładzie diaspory polskiej. Przedstawiła swoje plany badawcze i wcześniejsze poszukiwania będące inspiracją dla obecnie toczących się działań. Jedną z tych inspiracji był międzynarodowy projekt fotograficzny „Imigrantopolis” dokumentujący obecność imigrantów w przestrzeni miejskiej. Imigranci bowiem osiedlają się głównie w miastach, tworzą swoją infrastrukturę, swoje miejsca i tym samym przekształcają miasto stopniowo stając się jego nieodłącznym elementem. Projekt ten, przy organizacji którego Anna Fiń pracowała, zaowocował międzynarodową wystawą fotograficzną i publikacją albumu fotograficznego.
Anna Fiń przeprowadziła wstępne poszukiwania fotografii polonijnej w Londynie i Antwerpii oraz w Muzeum Emigracji w Gdyni. Obecnie, na rocznym stypendium w Nowym Jorku bada zbiory instytucji i organizacji polonijnych w tym mieście i w innych miejscach USA. Wśród interesujących ją organizacji znajdują się The Polish Institute of Arts and Sciences of America; Jozef Pilsudski Institute of America; Polish National Home, Polish Museum in Port Washington, The Polish Museum in Chicago. Planuje również badania w muzeach fotograficznych oraz wywiady z fotografami polonijnymi. Czekamy niecierpliwie na wyniki tych fascynujących poszukiwań.
Ewa Dzurak