O Leslie Marmon Silko i jej "Opowiadaczce z Puebla Laguna" i nie tylko
Literatura Ludowa, vol 68, no 4 2024
Najnowszy numer LITERATURY LUDOWEJ. Journal of Folklore and Popular Culture ( no. 4, vol. 68, 2024) pisma wydawanego przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze (Polish Ethnological Society) poświęcony jest w całości literaturze tubylczych ludów Stanów Zjednoczonych.
We wstępie profesor Waldemar Kuligowski, redaktor tego numeru, przypomina Literaturę na Świecie z 1989 roku, w której po raz pierwszy pojawiły się tłumaczenia poezji i esejów autorów tubylczych. I dodaje:
“Bardzo się zatem cieszę, że mamy przed sobą kolejną odsłonę tubylczoamerykańskiej literatury. Czytelnik znajdzie tu tłumaczenia arcyciekawej poezji i prozy Hershmana R. Johna, nili northSun, Beth Piatote, Marcie Rendon i Karenne Wood, a także fragment książki Davida Heski Wanbli Weidena, przygotowane przez niezawodnego Marka Maciołka. Obok nich zamieszczamy krytyczne omówienia, literaturoznawcze interpretacje, kulturowe przybliżenia i osobiste z ducha lektury dorobku innych jeszcze autorek i autorów, takich jak Billy-Ray Belcourt, Eddie Chuculate, Natalie Diaz, Louise Erdrich, Inés Her- nández-Ávila, Tommy Highway, Thomas King, Sasha taqwšəblu LaPointe, Leslie Marmon Silko i David Treuer. Interesującym uzupełnieniem tych eksperckich tekstów są recenzje dające sprawę z kolejnych ważnych lektur.”
W tym numerze znajduje się tekst o wydanej w Polsce kilka miesięcu temu książce Leslie Marmon Sillko “Opowiadaczka z Puebla Laguna”. Niektóre zawarte w nim uwagi pojawiły się w Biuletynie PAES/PATE już wcześniej.
Poniżej fragment tekstu z Literatury Ludowej, a pod nim link do całego artykułu i do całego numeru.
“Zbiór Opowiadaczka z Puebla Laguna to dzieło niezwykłe, bardzo osobiste, wielogłosowe, umożliwiające szersze spojrzenie na tradycyjne życie małej społeczności, wychodzące do mitu i historii; egzotyczne, a jednocześnie bliskie. Podobne wrażenie wywiera rodzinny region autorki, Nowy Meksyk, reklamowany celnym sloganem: Land of Enchantment - kraj wzbudzający zachwyt. Oczarowanie pejzażem, fantastycznymi formacjami skalnymi i ich kolorem zostaje na zawsze. Podziw nad szeroko otwartą księgą ziemi, zapisaną przez odwieczne procesy geologiczne, nie przemija. Zdumienie nad różnorodnością i złożonością długiej historii tutejszych mieszkańców nie słabnie. Jest to historia autorce bardzo bliska. Silko pochodzi z Puebla Laguna, z rejonu zamieszkałego od wieków przez ludy Pueblo. Laguna (nazwa pochodzi od hiszpańskiego słowa oznaczającego małe jezioro, bo takie kiedyś znajdowało się blisko osady) leży na wzgórzu zwanym, w języku keres, Ka’waik, nad rzeką San Jose, przy słynnej drodze nr 66, niecałe 70 kilometrów na zachód od Albuquerque. Na północny zachód od osady wznosi się potężny masyw Mount Taylor, góry świętej dla tubylczych mieszkańców regionu. Historycy podają datę powstania osady na lata 1697-99. Jednak stanowiska archeologiczne zaświadczają, że ludzie mieszkali w tym rejonie od tysięcy lat.
Nazwą Laguna, określa się nie tylko Pueblo Laguna – miejsce czyli wioskę właściwą, oraz cały obszar administrowany przez władze plemienne – ale też lud należący do grupy Pueblo Zachodnich, mówiący językiem keres. Tym językiem mówią także mieszkańcy graniczącego z Laguną, Puebla Acoma. Acoma nosi przydomek Podniebnego miasta, ponieważ leży na szczycie wysokiej mesy o stromych ścianach. Pueblo Acoma istnieje od 1150 roku i jest jednym z najstarszych nieprzerwanie zamieszkałych miejsc w USA.
Mieszanka wielu kultur tubylczych, z nakładającymi się na nie, od XVI wieku, wpływami hiszpańskimi, a od XIX wieku amerykańskimi, tworzy barwny charakter Nowego Meksyku. Widać go w wielu lokalnych nazwach zaczerpniętych z hiszpańskiego, angielskiego, i z języków tubylczych. Dobrym przykładem kulturowego synkretyzmu jest kościół św. Józefa w Pueblu Laguna. Wzniesiony w 1699 roku, dominuje na wzgórzu, na którym leży stara część osady. To hiszpański kościół misyjny, w lokalnym stylu adobe, w którego wnętrzu hiszpańskim santos (figurom świętych) towarzyszą malowidła ścienne z motywami z tradycji puebloańskiej. Różnorodność formy prezentowana w Opowiadaczce odzwierciedla nie tylko złożoność korzeni rodziny Leslie Silko, ale także kulturową wielorakość regionu.”
Cały tekst można zobaczyć tutaj:
https://apcz.umk.pl/LL/article/view/58126/41236
A cały numer Literatury Ludowej jest dostępny tutaj: : https://apcz.umk.pl/LL/issue/view/2968
Zapraszam do czytania
Ewa Dżurak